Diari d'un mes de març - Éric Astié - A Tots 185

Hèi professor dens un collègi normand. Es la mea prumèra nominacion de certificat d'espanhòu. Un an a qu'assaji d'ensenhar la lenga de Cervantes a defaut de la deu sirventés. La qui es mon Occitània m'espèra a nau oradas de rota. B'es luenh lo men pòste de mèste auxiliar au licèu privat de Marmanda. Nòstra Dòna de la Compassion, « La Compà », peus intimes. Exiliat coma milèrs d'autes, cabi dens lo setanta per cent deus professors de lenga, de letras, e de las humanitats d'origina occitana. Per un equilibratge republican, es l'exili sistematic a l'eissida deus concors d'ensenhament. « Mais les gens du Nord, aussi ont l'droit d'aller au soleil! » Bahida, e los deu Sud lo dever d'anar a la ploja. Quantes còps l'èi dejà ausida aquesta frasa, « e'l droit au soleil »... Dab una quita familha numerosa, es mauaisit d'esvitar l'accent ponchut, lo pomat, las fritas e los muscles : una annada de temps ? Cinc annadas ? Vint ? Tots los sindicats se'n chautan, fatalisme republican, sonque lo men. Creat recentament, per Ives Rauzier lo S.O.E.*, hè arríser los francimands e una tropa d'occitans tanben. Tot çò que vien deu sud es arriseder. Me'n còsta de créser que n'ajam pas podut resistir melhor a la francizacion de Simon de Monfòrt ençà, lo nòste Adòlf Ceaucescu. Cap au gladi, mut lo calam ?

*Sindicat Occitan de l'Educacion.

Eric Astié, Diari d'un mes de març, pp 10-11, IEO edicions, 2009
12,50 €

occitaneta a écrit:De notar, un bon passatge sus la maishanta politica d'afectacion (sabi pas s'i a un mot en òc) deus professors per l'estat francès, e l'espiar planvolent deus sindicats estataus sus aquò...

Un assai qui demanda confirmacion !

Que i avèva bèra pausa que lo prurit de l’escritura tesicava l’Eric Astié qui coneishó l’exili interior de la majoritat deus foncionaris, e tot particularament los de l’Educacion nacionau. E vertat es que, pendent que cercatz a har créisher de rasics navèths, ne pensatz pas tròp a repotegar !
Donc, per la gràcia deu son ministre e deu son Capes d’espanhòu, l’Eric que’s trobè deu costat de Roan, en « tèrra nordica », pendent quauques annadas. Arron lo son 29au aniversari – aniversari qu’es au mes de març, ça ditz l’autor – que decideish de notar, en « escolan conscienciós », las hèitas de cada jorn, petitas o granas, ende las nos tornar, redigidas, un vintenat d’annadas mei tard.
Que ne’n profita l’Eric ende har ua descripcion deu son collègi e que pòrta ua espiada, pas totjorn positiva, suus sons collègas e suus escolans aus quaus assaja d’ensenhar la lenga de Cervantes. Qu’es aparentament hèra pertocat per la diferéncia de las us e costumas enter gents deu nòrd e deu sud. Que nse descriu dens aqueth diari çò que pòt estar la vita ordinària d’un celibatari qui ne tròba pas sonque solaç al pub de l’endret on pòt béver un còp e har coneishença dab las gents de l’endret… Com es un afogat de rugbi, que jòga dab l’equipa locau e que s’a ganhat lo chafre de « tendinite » ; perqué ? que vs’ac dèishi descobrir ! Que hè descobrir aqueth espòrt aus joens gojats deu collègi pr’amor que pensa que l’ajudarà ende la soa integracion mès n’es pas ua capitada.
Que tòrna víver a de bon quan torna « au país » E que pensa au jorn que poirà tornar a de bon « per la pòrta bèra »… En passar lo Capes d’occitan que s’i es escadut…
Lo son testimòni qu’es interessant mès aqueth assai en escritura que demanda a estar confirmat pr’amor que, deu men punt de vista, conten enqüèra tròp de flaquessas d’estille o de lenga. Que nse preveng dens ua pagina liminària qu’escriu en O.G.M. (occitan gascon mejan) mès n’ac hè pas totjorn e de formas tipicament bearnesas costejan autas formas deu nòrd de Gasconha.
Auta causòta ( ?) : la pontuacion qui, com tròp sovent dens los libes publicats en occitan, n’es pas estada passada e repassada.
Qu’ac sabi ! La critica qu’es aisida… mès Eric Astié – qui sap manejar umor e derision guaireben com un Anglés (mès òc !) – adara qu’a tastat de « l’escritura », que i tornarà… e qu’esperam ua seguida o quaucom sus un aute subjècte damb impaciéncia.

Eric Astié, Diari d’un mes de març Reclams-IEO edicions n°185