Alternància vocalica 1er grope

Rappel du premier message :

Vaquí çò que dona la Grammaire Provençale dau CREO Provença (tras que bòna gramatica, de crompar)

1. Mécanisme d'alternance

Des verbes de la 1ere conjugaison ont leur radical modifié à certaines formes par l'alternance vocalique.
Celle-ci concerne une partie des verbes dont le radical contient la voyelle e ou la voyelle o (parfois u) en dernière syllabe: accept-ar, demor-ar.

Pour de tels verbes:

- cette voyelle est fermée quand elle est atone (e, o).
- elle s'ouvre en è, ò quand elle porte l'accent tonique. Ceci touche, au présent de l'indicatif et du subjonctif, les formes du sing. et la 3e personne du plur. (ainsi que l'impératif sing).

2. Alternance e / è

a) Exemple: restar.

ind. prés. : rèsti, rèstes, rèsta, restam, restatz, rèstan.
subj. prés. : rèsti, rèstes, rèste, restem, restetz, rèstan.
impératif : rèsta, restem, restatz (rèstes pas, restem pas, restetz pas).

Toutes les autres formes ont e fermé.


b) Verbes soumis à l'alternance e / è

- les verbes en -elar (formés sur des noms en -èu) :

bacelar (bacèu), escotelar (cotèu), morselar (morsèu), sagelar (sagèu)...

- les verbes suivants, entre autres:

accelerar, acceptar, aleujar, arrestar, assetar, ateunar, aterrar, breçar, cercar, (de)cessar, completar, crebar, cremar, decretar, detestar, enterrar, esperar, estremar, exagerar, gelar, governar, grevar, interessar, legar, levar, negar, nevar, pecar, penetrar, perseverar, pregar, prestar, protestar, reglar, restar, segar, servar, traversar, trevar.

c) Verbes non soumis à l'alternance

- les verbes formés à l'aide du suffixe -ejar :
carrejar, galejar, malautejar, netejar, (se) passejar...

- les verbes suivants, entre autres :

abenar, adreiçar, alenar, apielar, bercar, bolegar, cretar, encadenar, ensenhar, entamenar, envejar, escortegar, estrenar, frenar, fretar, glenar, grelhar, mastegar, menar, mesclar, navegar, pegar, pelar, penar, penchenar, pesar, pescar, petar, plegar, presar, remar, renar, secar, semenar, tesar, tetar, trafegar, trenar, velhar.


D'engolir a cha pauc, maniera de pas passar per un torista

Bombonarèla a écrit:E òc que voli plan m'encadenar, pasmens preferissi las...

Eeeeeeeeeuuuuuhhh, era una galejada , ieu , vòli pas m'encadenar ....

zo a écrit:Umm cresi que per "soupe au lait" diriái "Renós" o "romegós"...

Donc ,l'a de còps, siáu renosa o romegosa .....

darboneta a écrit:Bon ben vai continuar :
3. Alternance o/ò

Elle s'accompagne souvent de la diphtongaison de ò en [w( e merda sabi monta si troba l'API sus lo picador ) ....] ,[we] ou[wa].

a. Exemple: portar

Ind prés . : pòrti(e,o), pòrtes,pòrta,portam,portatz,pòrtan
Subj. pres.: pòrti,(e,o),pòrtes,pòrte,portem,portetz,pòrtan
Imperatif: pòrta,portem,portatz
pòrtes pas,portem pas,portetz pas.

Toutes les autres formes ont o (prononcé )

b. Verbes soumis à l'alternance o/ò

Entre autres (on a souligné les formes où ò se diphtongue ):
abonar, abordar,acordar,acostar,adoptar,afrontar,alongar,[u]amolar,amorçar,aprochar,barrotlar,brocar,brodar,comptar,confortar,consolar,contar,costar,cotar, demorar ,desboscar,descorar,desluocar,desolar,desrocar,devorar,dotar ,enfuocar,forar,forçar,ignorar,interrogar,jogar......

Per tornar parlar de l'alternança e/è, la règla es la mema en nissart. Per cen qu'est o/ò, li a una diftongacion que s'escriu, donca l'alternança en nissart serà o/oa:

Ind prés . : poarti(e,o), poartes,poarta,portam,portatz,poárton
Subj. pres.: poarti,(e,o),poartes,poarte,portem,portetz,poárton
Imperatif: poarta,portem,portatz/Non portar.

Cyril06 a écrit:

darboneta a écrit:Bon ben vai continuar :
3. Alternance o/ò

Elle s'accompagne souvent de la diphtongaison de ò en [w( e merda sabi monta si troba l'API sus lo picador ) ....] ,[we] ou[wa].

a. Exemple: portar

Ind prés . : pòrti(e,o), pòrtes,pòrta,portam,portatz,pòrtan
Subj. pres.: pòrti,(e,o),pòrtes,pòrte,portem,portetz,pòrtan
Imperatif: pòrta,portem,portatz
pòrtes pas,portem pas,portetz pas.

Toutes les autres formes ont o (prononcé )

b. Verbes soumis à l'alternance o/ò

Entre autres (on a souligné les formes où ò se diphtongue ):
abonar, abordar,acordar,acostar,adoptar,afrontar,alongar,[u]amolar,amorçar,aprochar,barrotlar,brocar,brodar,comptar,confortar,consolar,contar,costar,cotar, demorar ,desboscar,descorar,desluocar,desolar,desrocar,devorar,dotar ,enfuocar,forar,forçar,ignorar,interrogar,jogar......

Per tornar parlar de l'alternança e/è, la règla es la mema en nissart. Per cen qu'est o/ò, li a una diftongacion que s'escriu, donca l'alternança en nissart serà o/oa:

Ind prés . : poarti(e,o), poartes,poarta,portam,portatz,poárton
Subj. pres.: poarti,(e,o),poartes,poarte,portem,portetz,poárton
Imperatif: poarta,portem,portatz/Non portar.

L'a pas de rason de la notar aquela diftongason, franc de vouguer a tot rompre distinguir lo niçart deis autrei parlars provençau.
Lo marselhés tanben a la diftonga, coma la part màger dei dialèctes provençau.

Matieu C. a écrit:L'a pas de rason de la notar aquela diftongason, franc de vouguer a tot rompre distinguir lo niçart deis autrei parlars provençau.
Lo marselhés tanben a la diftonga, coma la part màger dei dialèctes provençau.

Matieu, non sabi s'es una volontat de si distingar dau provençau que s'escriu com'aquò en nissart, non ai fach que notar cen qu'es escrich dins la "gramàtica dau niçard" de Reinat Toscano, qu'es, de mai, à la mieu conoissança, lo solet specialista dau nissart à escriure mé la grafia clàssica. Per ieu, sabes, se deman li cau escriure com'en provençau, non li a de problèmas per ieu. Ma es escrich ensin. Perqué? Non sabi. Lo cau li demandar.

Cyril06 a écrit:

Matieu C. a écrit:L'a pas de rason de la notar aquela diftongason, franc de vouguer a tot rompre distinguir lo niçart deis autrei parlars provençau.
Lo marselhés tanben a la diftonga, coma la part màger dei dialèctes provençau.

Matieu, non sabi s'es una volontat de si distingar dau provençau que s'escriu com'aquò en nissart, non ai fach que notar cen qu'es escrich dins la "gramàtica dau niçard" de Reinat Toscano, qu'es, de mai, à la mieu conoissança, lo solet specialista dau nissart à escriure mé la grafia clàssica. Per ieu, sabes, se deman li cau escriure com'en provençau, non li a de problèmas per ieu. Ma es escrich ensin. Perqué? Non sabi. Lo cau li demandar.

Be mi sembla un pauc abusiu per lo còp lo Reinat.

Mai boen, perqué pas. En tot lo cas l'a pas de rasons que vautrei lo podètz far mai pas nautrei.

Dins totei lei cas aqueu subjècte es explosiu ! E si comprèn ! Ieu poriáu dire qu'a mon vejaire l'occitan manca d'una nòrma, coma quna lenga majoritària que siágue, mai sabi qu'aquò's pas de bòn dire, e que ja fuguèt tractat dins un autre forum, ambé fòrça carpinhatge...
Mi sèmbla que lo problèma especific de l'Occitan es que si crèi tot-plen liure, afranquit dei nòrmas academicas aplicadas au francés (sustot a causa de son estructura arcaïca dialectala e aproximativa). Alora si permetèm de parlar cadun "nòstre" occitan. E ieu fau pas excepcion. Perqué ? È bè pèr qu'ai sofrit dau manca d'ensenhament solide, normalizat, e que, pèr eisèmple, passèri d'annadas a cercar qun dialècte, sota-dialècte e qun parlar que mi semblèsse "autentic", vertadier. Perqué una nòrma, emé ce qu'a d'artificiau, permete de s'en destacar quora la possedèm completament. (e aqui siáu d'acòrdi pèr distinguir lei "e" dei "è" !)
Enfin, crèsi pas que lei enfants qu'aprènon l'englés en primari siágon descoratjats pèr la prononciacion normalizada, e degun pensariá a li laissar parlar un englés aproximatiu ! Aprendre l'occitan demanda un esfòrç important, coma pèr lei autrei lengas. E comprèni pas que lei occitanistas refuson aquò. Coma se sa lenga èra meritava pas aquesto respèct.

Matieu C. a écrit:Be mi sembla un pauc abusiu per lo còp lo Reinat.

Mai boen, perqué pas. En tot lo cas l'a pas de rasons que vautrei lo podètz far mai pas nautrei.

Non sabi. En fach, mi sembla qu'es puslèu la volontat de distingar lo ò dubert dau ò diftongat, que si retròba dins la grafía mistralenca:

ou >>> o
o >>> ò
ouò >>> oa/oá

Capissi que transcriure la diftonga ouò simplament en ò, coma si fa dins lu dialèctes provençaus, va dins lo sens de la "koïné" lingüistica occitana (perqué significa si raprochar dei autri variantas occitani), ma ai totjorn vist que la particularitat nissarda es de la transcriure en oa (véire lo tèxte "La batesta de Lepanta" per exemple).

Un amic, especialisat dins la lenga nissarda, m'a dich que lo problèma es que la grafia clàssica es encara pauc desvelopada en nissart, d'abòrd à causa de l'italianisacion pí de la francisacion. E mi sembla qu'aquelu qu'escrívon lo nissart en clàssica si contradíon, à tau ponch qu'ai de còps de dobtes. L'exemple lo mai marquant es la conjugason à l'imperfach dei vèrbi dei second e tèrç gropes, coma sentir (segond grope). L'ai vist escricha de tres biais diferents:

*Sentii, Senties, Sentia, Sentiavam, Sentiavatz, Sentíon (segon Toscano)
*Sentíi, Sentíes, Sentía, Sentiavam, Sentiavatz, Sentíon
*Sentìi, Sentìes, Sentìa, Sentiavam, Sentiavatz, Sentìon

Non sabi lo quau cau escriure. La mieu conoissança di que la segonda version es exacta perqué lo promier i deu èstre barrat dins li tres promieri personas. Ma Toscano l'escriu sensa l'accent.

Cyril06 a écrit:

Matieu C. a écrit:Be mi sembla un pauc abusiu per lo còp lo Reinat.

Mai boen, perqué pas. En tot lo cas l'a pas de rasons que vautrei lo podètz far mai pas nautrei.

Non sabi. En fach, mi sembla qu'es puslèu la volontat de distingar lo ò dubert dau ò diftongat, que si retròba dins la grafía mistralenca:

ou >>> o
o >>> ò
ouò >>> oa/oá

Capissi que transcriure la diftonga ouò simplament en ò, coma si fa dins lu dialèctes provençaus, va dins lo sens de la "koïné" lingüistica occitana (perqué significa si raprochar dei autri variantas occitani), ma ai totjorn vist que la particularitat nissarda es de la transcriure en oa (véire lo tèxte "La batesta de Lepanta" per exemple).

Un amic, especialisat dins la lenga nissarda, m'a dich que lo problèma es que la grafia clàssica es encara pauc desvelopada en nissart, d'abòrd à causa de l'italianisacion pí de la francisacion. E mi sembla qu'aquelu qu'escrívon lo nissart en clàssica si contradíon, à tau ponch qu'ai de còps de dobtes. L'exemple lo mai marquant es la conjugason à l'imperfach dei vèrbi dei second e tèrç gropes, coma sentir (segond grope). L'ai vist escricha de tres biais diferents:

*Sentii, Senties, Sentia, Sentiavam, Sentiavatz, Sentíon (segon Toscano)
*Sentíi, Sentíes, Sentía, Sentiavam, Sentiavatz, Sentíon
*Sentìi, Sentìes, Sentìa, Sentiavam, Sentiavatz, Sentìon

Non sabi lo quau cau escriure. La mieu conoissança di que la segonda version es exacta perqué lo promier i deu èstre barrat dins li tres promieri personas. Ma Toscano l'escriu sensa l'accent.

Mai compreni ben lo perqué d'aquela notacion. Per ti dire la veritat, aquela volontat qu'an lei niçart de totjorn considerar son parlar coma "a despart" mi gonfla un pauc.
Subretot quand aquelei particularitat son en ren pròpias au niçart mai s'atròvan perèu dins tot lo domèni d'òc e, particularament, au costat meme de la Comtea de Niça.

Per la conjugason, cresi qu'es Toscano qu'a rason.
Lo grope vocalic -ia es considerat coma dòs sillabas donc es accentuat automaticament sus la rèire darriera donc pas de besonh d'accent.

Matieu C. a écrit:Mai compreni ben lo perqué d'aquela notacion. Per ti dire la veritat, aquela volontat qu'an lei niçart de totjorn considerar son parlar coma "a despart" mi gonfla un pauc.
Subretot quand aquelei particularitat son en ren pròpias au niçart mai s'atròvan perèu dins tot lo domèni d'òc e, particularament, au costat meme de la Comtea de Niça.

Bessai li sieu particularitats fan que lo nissart es vertadierament en defoara dau provençau. Ma ieu prefèri non mi prononciar sus d'aquò perqué parlar d'aqueste subjèct mi causa totjorn de probèmas. Pensi que lo nissart a realament li sieu particularitats istoriqui e lingüistiqui, ma fa quand meme partida dei dialèctes dau provençau. Aquesta posicion mi crea dei enemics tant dau costat dei Nissarts separatistas que dei Provençaus unionistas!

Cependant, dins li Aups-Maritimi, lu Provençaus son tamben separatistas voálon si distingar dei Nissarts: à l'oèst de Var, lei abitants d'Antíbol e de Canas si díon provençaus, pàrlon lo maritim e non voálon ren aver da vèire embé aquelu de l'èst de Var, es à dire lei abitants de Nissa, Vilafranca, Eza, Cau d'Alh e Menton que pàrlon lo nissart dins li sieu diferenti variantas...

Alora non sabi que pensar. Bessai cau restar dins la filosofia occitana qu'es l'unitat dins lo respèct dei diferénças dialectali.

Matieu C. a écrit:Per la conjugason, cresi qu'es Toscano qu'a rason.
Lo grope vocalic -ia es considerat coma dòs sillabas donc es accentuat automaticament sus la rèire darriera donc pas de besonh d'accent.

Sens dobte. Ma ai audit que s'escriu embé l'accent -ía per non mesclar la dobla vocala -ia mé la diftonga IA. Ma coma Toscano l'escriu sens accent e es un especialista reconoissut, alora pensi tamben que vau mai si fiar a-n-eu.