Parlar d'a Borgon Nuòu en Creusa, Lemosin, Occitania

Vos veiqui un extrach d'un colectage qu'avia menat l'an passat chas monsur Moreil, a Masbaraud-Merignat en Creusa, costat de Borgon Nuòu. La discussion tratava 'qui daus chanjaments de l'agricultura (machinisme) dins l'annadas 1960... Monsur Moreil a aura 82 ans. Vos botarai d'autres extrachs dau colectage si quo vos interessa...



-Puei venguet la pressa, puei ai acheté le Round Baller, quò-qui quò 'nava bien ten le Round Baller!
Quò fatigava pas...
-Quò a facilitat lo trabalh?
-Aaa, ben, se i avia pas le Round Baller, e ben los gars, ne'n aurian assetz de tener entau 'quela forcha, le manche lor faria mau dins las mans... ne'n aviam desjà marre, qu'es me qu'ai chaptat le prumier de la region... e ben, ilhs se fotian de me, ilhs m'an dich « Ten, ten, qu'es-que tu vas ne'n far?»... Oc-es mas, dos ans apres, ilhs ne'n paiavan aitot un ilhs... qu'es que le manche de forcha quò lor fasia mau dins las mans... E puei i'avia pus de monde, las maisons que i avia doas personas, las validas eran rares, qu'era abandonat, i avia mas 'na persona en principe, alòrs... qu'era dur a l'epòca qui...
-Mas quò s'aidava entre vesins non?
-Aaa ben, chasqu'un avia a far per se... Apres lo fen, afen, fau iò far quand quò fai bon, puei fau se despaichar,
-Avant la pluèia?
-Avant que quò plovesse òc-es! Quante quò fasia bon, quò 'nava bien. Alòrs apres dins le temps, pau pau, lo trabalh! Folia fauchar au dalh, a la faucheusa aveque los buòus o las vachas, fauchar au dalh, le fenar, l'amodelonar, l'esbarjar, le reular, le rentravam... a la la, qu'era dau trabalh mon amic... Quò s'es modernisat mas qu'es pas domatge!
-Vos setz de la generacion qu'a bien conegut lo chanjament...
–Aaa ai conegut le chanjament me, i avia pas tot quò-qui... A ben òc-es ai començat a trabalhar jòune, ai estat chef de l'esploitacion avia dietz-ueit ans... Ieu rentrava le fen au braç, puei ai 'gut la pita botteleuse le disian, ve', qu'era apres le Round Baller...
–Vos avetz estat lo prumier de la region a ne'n chaptar un?
–Oc-es òc-es...
–Afen, dau vilatge o...
–Oc-es òc-es, dau vilatge... pourquoi venian tots veire... e vesian que quò fasia le fen e puei facilament, e puei tot sol!

Vocabulari :
-ilhs ne'n paiavan aitot un ilhs = Eux aussi ils en achetaient un
-chasqu'un avia a far per se = Chacun avait à faire pour soi-même
-fenar = faner
-(a)modelonar = mettre en tas
-(es/a)barjar = mettre en meules
-reular = ameulonner, mettre en meules
-qu'es pas domatge! = tant mieux!

sai pas ço que ne'n pensatz, sai ben que queu discors sus los benfachs dau machinisme faria s'esmalir mai d'un "romantique" occitan, mas mon constat es simple: ai degut parlar entau coma 'na bona cinquantana de paisans lemosins de mai de 70 ans, e degun ne se planh dau machinisme, au contrari... la dificultat d'esser paisan lemosin (occitan en generau) avant l'annadas 1950 ne'n faguet fugir mai d'un... coma io ditz monsur Moreil assus, dins l'annadas 1960 desja las esploitacions s'abandonavan... qu'es lo cas de mon grand-parents, d'alhors, que son partits trabalhar en vila (aaa lo confort de l'usina en plaça de la malèra de la terra...).
Ai jamai auvit pu'n paisan lemosin me dire que lo machinisme avia fach dau tort (a despart dau Melhau, mas bon, qu'es pas un paisan coma los autres )
Per contra, sus la politica francesa per (o contra) l'agricultura paisana, segur ne'n ai auvit un fais!!! D'alhors podrai botar d'autres extrachs de colectatges ente ne'n parlem (las manifestacions paisanas en Lemosin, qu'era quauqua ren...)
A part quo, comprenetz ben lo lemosin (parle aus non-Lemosins) quante legissetz pas la transcripcion?. Voldria saubre se los Gascons an tant de mau de nos comprener que nautres de los comprener...

Tiston a écrit:
A part quo, comprenetz ben lo lemosin (parle aus non-Lemosins) quante legissetz pas la transcripcion?. Voldria saubre se los Gascons an tant de mau de nos comprener que nautres de los comprener...

Lo parlar de Limòtges que's compren miélher que lo de Borgon Nuòu Mei seriosament, que crei que lo subjècte de l'enregistrament aumenta la dificultat de compreneson (tà un tipe com jo qui ne coneish pas arren a la question). Com legi en lemosin de quan en quan, qu'èi reconegut fòrmas lemosinas tipicas com "jòune" e los pluraus en -as prononciats /a/. Un locutor naturau deu gascon qui ne coneish pas las particularitats lemosinas qu'auré per contra comprés, probable, lo subjècte, reconegut mots com "roundballer", e comprés on lo locutor e'n vòu arribar.

Qu'espèri que tornaràs hicar ací d'autes resultats de collectatges.

E ben ieu (lengadocian-tolosan) entendi plan melh le catalan, le provençal o le gascon que non pas le leimosin. Aqui devi dire que sens la transcripcion, i entravavi pas res. Benlèu qu'es una question de costuma me diretz...
Tanben, cal dire que l'enregistrament es pas de bona bona qualitat.
Una pichona question a Tiston: l'accent tonic diferent entre l'entrevistaire e l'entrevistat, es una question de luòc o de generacion?

zo a écrit:
Tanben, cal dire que l'enregistrament es pas de bona bona qualitat.
Una pichona question a Tiston: l'accent tonic diferent entre l'entrevistaire e l'entrevistat, es una question de luòc o de generacion?

adiu!
ben, l'enregistrament era de bassetz bona qualitat, qu'es la votz de Monsur Morelh qu'es un pauc estranha... eu es plan vielh e 'bracat, ben gaste lo paubre...

Per l'accent tonic, qu'es malurosament 'na question de generacion (perque queu paisan es precisament de ma region, eu damora a 10 qm de chas mos grands...)
Daus cops fau l'esforç d'accentuar un maximum, d'autres cops...
Quante sei ben lançat, quo vai... mas aqui, fau ben veire la scena: lo tipe me parlet pendent tota 'n'ora d'agricultura, ambe daus cops de mots tecniques que coneissia pas, e puei 'na pita votz, en mau articular sovent... donc eria, me tanben, plan concentrat per tot comprener... e quante devia lo questionar (quante avia lo temps de io far) fasia pas forçadament montra d'un brav'accent "tipic"...

Mai larjament, l'accent pausa problema per nautres jounes Lemosins. Mai qu'a Tolosa, Pau o Marselha, la jounessa a aqui beucop perdut de son accent e daus lemosinismes... e oc-es, en contact direct ambe la Franchimandia, som lo mai espausat a la perta de nostr'accent occitan, quitament quante parlem frances. Um puot dire que chas los mens de 35 ans, a Limotges mai alentorn, i'a pus p'un accent occitan! 'Laidonc nautres occitanistes, quo nos ajuda pas a l'aver quante parlem en oc...

Botarai d'autr'extrachs de colectatges leu, benleu d'autras personas un pauc mai jounes (70-75 ans) e donc mai cepte de comprener...

zo a écrit:l'accent tonic diferent entre l'entrevistaire e l'entrevistat, es una question de luòc o de generacion?

un parlaire naturau que t'auvís parlar un nuveu aprenaire es surprès. Quora tòrne, me disen que prenguei l'accent de Tolosa, me fau 2-3 jorns davant de ne'n trapar un que sona lemosin e d'enguerras suèi tot sol de parlar coma fan los vielhs. Per contra se t'as lo malhur de prononçar d'un biais un pauc mai semblable au lengadocians (quò que fau per costuma) quò pòt far vertadierament estranh.

Suèi de Chaisson, a un 20at de km de Borg-a-nuòu.