Prouvènçalo La longuë Prouvansal PoulinoumicquëLoû mouvmon prouvansaou qu'on bità lor sinhaturë a la fin .ed qué documon itchì e qu'i s' soun trouvà a Briansoun, ël 21 dou mei dë stonbrë dl'an 2002
I counstattong
- Qu' l'i jomai aribà qu'unë dlâ difërënta maniera ëd parlâ
prouvansal i sî dvongù la longuë d'in Paî (për Paî la s'anton "Italî,
Fransë ecc.);
- Quë, ëd toutta qu'lâ difërënta maniera, la nh'à nhënca unë qu'i
pocchë ès counsiderà "la longuë prouvansal ëd referansë", tandì qu'laz
ooutra lâ sarion ëd patouà;
- Qu' la lh'à mac "inë" longuë prouvansal, tutun, din chacquë
varaddë, din chacquë paî, din chacquë viaraggë la lh'à ëd difërënsa din
la maniérë d' la parlâ; e quëllou qu' la parlon, i l'on desidà, toûsë
anson, d' la sounâ bou in noun unicquë, e d' la deiclarâ otonommë par
rapor a laz ooutra longa;
- Quë Frederi Mistral -ou l'à merità ël Nobel për s' qu'ou l'à eicrì-
ou s'i eivertuià a charchâ inë grafî modernë për la longuë prouvansal -
i la sounon "grafî ëd Mistral" -, a ou l'à dounà toutta lâ rëggla qu'
servon për eicrirë, fe quë parî, quiquësî po eicrirë sa longuë, qu'ou
rëchtë a Avinhoun, a Briansoun, an Prajarà, a Ouls, a la Tour ecc.;
- Quë Mistral ou l'à tchoû ancourajà quëllou qu' parlon, quëllou qu'
eicriion din la longuë ed lor paî; sëlon ié, qué chouà itchì ou l'i
inpourtan e ou soulinnhë qu' ël prouvansal l'i inë longuë ëd
sivilizasioun;
- Quë Mistral ou l'à tchoû aougù bion ëd respé për toutta lâ
difërënta maniera ëd parlâ e d'eicrirë an prouvansal; e icon l'i prouvà
din soun dicsionérë, nté qu' la lh'à pâ jî 'd longuë qu' sî counsiderà
ancâ mai inpourtant qu' laz ooutra, biton, perquë i l'à inë literaturë;
- Quë s'in joû, lâ difërënta maniera ëd parlâ prouvansal, lâ
douguësson dispareissë, la sarî inë pertë abominabblë për la culturë,
l'ichtouarë, la longuë prouvansal, e për touttou louz omme;
I dizon
- Qu' la longuë prouvansal l'i inë longuë "poulinoumicquë", e quë, toutta lâ difërënta maniera d' lâ parlâ, laz on la meimë varoû;
- Quë chacquë maniérë d' la parlâ, l'i l'espressioun dla longuë prouvansal di-z-in serten paî, di-z-inë serténë sousietà;
- Quë, s' qu' n' vnon ëd dirë, l'i la provë quë, toutta qu'lâ maniera 'd parlâ prouvansal, lâ sun chtimâ;
I deiclarong
- Quë, s' cooucun charchëssë d'inpouzâ inë longuë e d'eicrazâ laz
ooutra, la sarî contrë la vourountà e l'idê 'd pluralizmë qu' lou
sinhataire i soutenon;
- Qu' la "poulinoumî" dla longuë prouvansal i portë din iëllë ël
respé ëd toutta lâ difërënta maniera d' lâ parlâ e d' laz eicrirë;
- Quë, s' cooucun a caouzë d'inë maniérë ideolojicquë d'eitudiâ lâ
longa, ou vorguëssë, ëd toutta lâ longa n'an fâ mac unë, la sarî
deitruirë inë grandë richésë.
Longa poulinoumicca : "lâ soun ëd longa qu'i s' parlon din pluzieur
paî, ma qu' laz on pâ ël meimë caractérë qu' laz ooutra: qu' lâ sion
counsiderâ inë longuë unicquë, l'i ël rezultà d'in razounamon, l'i pâ
ël rezultà dou chamin qu'on fai laz ooutra longa din lor fourmasioun.
L'existansë d'inë longuë poulinoumicquë i l'i foundà ëd su la desizioun
ëd quëllou qu'i la parlon dë lh' dounâ in noun, e d' la deiclarâ
otonommë par rapor a laz ooutra longa." J.B. Marcellesi, "La définition
des langues en domaine roman : les enseignements à tirer de la
situation corse" en Actes du XVII Congrès de linguistique romane,
Université de Provence, Aix, 1984, pp 307-314
La Deiclarasioun ëd Briansoun i l'i ità eicrittë an fransê, an italion
e an prouvansal. La versioun prouvansal i l'i ità faitë din la grafî
modernë qu'i lh' dizon "mistralienne", e din quëllë dl'Escolo dóu Po -
l'i inë derivasioun dla "mistralienne" e i l'i ità adaptà a l'italion -
Për respé për Mistral, ou bê mei ëd toutta lâ difërënta maniera ëd
parlâ prouvansal, l'i ità chouazì la maniérë rodaniennë; për la grafî
dl'Escolo dóu Po, l'i ità chouazì la maniérë d'Ouls (varaddë
Briansounézë d'Italî).
Unioun Prouvençalo Transaupino - Consulta Provenzale - Unioun Prouvençalo - Couleitiéu "Prouvènço" (2002)